فناوری Nft چیست؟

در دنیای نوین فناوری و اقتصاد دیجیتال، مفهومی به نام توکن‌ های غیرقابل تعویض (NFT) ظهور کرده است که مرزهای سنتی مالکیت و ارزش‌گذاری دارایی‌های دیجیتال را به چالش می‌کشد. NFTها با استفاده از فناوری بلاکچین، امکان ثبت و تأیید یکتایی آثار هنری، محتواهای چند رسانه‌ای و سایر دارایی‌ های دیجیتال را فراهم می‌کنند. در این مقاله، به بررسی عمیق مفهوم NFT، نحوه ایجاد و توکنیزه شدن دارایی‌ها، تفاوت‌های اساسی آن با رمزارزها و ارزش‌های افزوده‌ای که این فناوری نوین به ارمغان می‌آورد، خواهیم پرداخت. برای اطلاع از اخبار NFT های جهان می توانید این لینک را دنبال کنید.

توکن غیرقابل تعویض (NFT) چیست؟

توکن‌های غیرقابل تعویض، دارایی‌هایی مانند آثار هنری، محتواهای دیجیتال یا ویدئوها هستند که از طریق فناوری بلاک‌چین به شکل توکن ثبت شده‌اند. در واقع، این توکن‌ها کدهای شناسایی یکتایی هستند که با بهره‌گیری از متادیتا و الگوریتم‌های رمزنگاری ایجاد می‌شوند و سپس در شبکه بلاک‌چین ذخیره می‌گردند. در حالی که خود دارایی‌ها ممکن است در مکان‌های دیگری نگهداری شوند. این پیوند بین توکن و دارایی، همان ویژگی منحصر به فرد آن‌ها را رقم می‌زند. توکن‌های NFT قابلیت معامله و مبادله با پول نقد، رمزارزها یا حتی سایر توکن‌های NFT را دارند. همه چیز بستگی به ارزشی دارد که بازار و مالکان برای آن‌ها قائل شده‌اند. برای مثال، شما می‌توانید روی یک موز یک چهره خندان بکشید، از آن عکس بگیرید (که به آن متادیتا متصل است) و سپس آن را به صورت توکن در بلاک‌ چین ثبت کنید. هر کسی که کلیدهای خصوصی مربوط به آن توکن را داشته باشد، مالک حقوق و امتیازاتی می‌شود که به آن اختصاص داده شده است. از سوی دیگر، رمزارزها نیز در اصل توکن هستند. اما تفاوت اصلی در این است که دو رمزارز از یک بلاک‌ چین قابل تعویض هستند، یعنی جایگزین یکدیگر می‌شوند. در حالی که حتی اگر دو NFT از یک بلاک‌ چین ظاهری مشابه داشته باشند، امکان تعویض مستقیم آن‌ها وجود ندارد. 

پیشنهاد مطالعه: بلاک چین چیست؟ 

نکات کلیدی در خصوص nft

• NFTها (توکن‌های غیرقابل تعویض) توکن‌های رمزنگاری یکتایی هستند که در بلاک‌چین وجود دارند و قابل تکرار یا کپی‌برداری نمی‌باشند.

• این توکن‌ها قادرند نماینده‌ی دارایی‌های دیجیتال یا واقعی مانند آثار هنری و املاک باشند.

• "توکنیزه‌سازی" دارایی‌های ملموس دنیای واقعی، فرآیند خرید، فروش و معامله آن‌ها را به مراتب کارآمدتر ساخته و احتمال کلاهبرداری را کاهش می‌دهد.

• NFTها می‌توانند هویت‌های فردی، حقوق مالکیت و سایر ویژگی‌های مرتبط را نشان دهند.

• در آغاز، کلکسیونرها و سرمایه‌گذاران با آگاهی عمومی از NFTها به دنبال آن‌ها بودند؛ اما محبوبیت آن‌ها پس از مدتی کاهش یافته است.

تاریخچه توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)

توکن‌های غیرقابل تعویض مدت‌ ها پیش از آنکه به محبوبیت عمومی دست یابند، خلق شدند. طبق گزارش‌ها، اولین NFT فروخته شده «Quantum» نام داشت. این اثر در سال ۲۰۱۴ توسط کوین مک‌ کوی طراحی و به صورت توکنیزه بر روی بلاک‌چین Namecoin ایجاد شد، سپس بر بستر اتریوم مستقر شده و در سال ۲۰۲۱ به فروش رسید. این توکن‌ها بر اساس استاندارد ERC-721 ساخته می‌شوند. استانداردی که نحوه انتقال مالکیت، روش‌های تأیید تراکنش‌ها و شیوه‌های انتقال امن را توسط برنامه‌های کاربردی تعیین می‌کند. شش ماه پس از تصویب ERC-721، استاندارد ERC-1155 معرفی شد که با امکان گروه‌ بندی چندین توکن غیرقابل تعویض در یک قرارداد واحد، هزینه‌های تراکنش را کاهش داده و کارایی را بهبود می‌بخشد.

چگونگی عملکرد NFT ها

NFTها از طریق فرایندی به نام "مینتینگ" (Tokenizing) ایجاد می‌شوند که در آن اطلاعات مربوط به دارایی رمزنگاری شده و بر روی بلاک‌چین ثبت می‌گردد. به طور کلی، فرایند مینتینگ شامل ایجاد یک بلاک جدید، تأیید صحت اطلاعات NFT توسط یک اعتبارسنج و سپس بستن آن بلاک است. اغلب این فرایند با استفاده از قراردادهای هوشمند همراه است که مالکیت را تعیین کرده و انتقال NFTها را مدیریت می‌کنند. هنگامی که توکن‌ها مینت می‌شوند، به هر کدام یک شناسه یکتا اختصاص داده می‌شود که مستقیماً به یک آدرس مشخص در بلاک‌چین مرتبط است. هر توکن مالک خاص خود را دارد و اطلاعات مالکیت (یعنی آدرسی که توکن در آن قرار دارد) به صورت عمومی در دسترس است. حتی اگر ۵۰۰۰ NFT از یک آیتم مشابه (مانند بلیط‌های ورودی عمومی یک فیلم) ایجاد شود، هر توکن دارای شناسه‌ای منحصر به فرد است که آن را از دیگر توکن‌ها متمایز می‌کند. بسیاری از بلاک‌چین‌ ها قادر به ایجاد NFT هستند، اما ممکن است با نام‌ های متفاوتی شناخته شوند. برای مثال، در بلاک‌چین بیت‌کوین، این توکن‌ها به "Ordinals" معروفند. مشابه NFTهای مبتنی بر اتریوم، یک Ordinal بیت‌کوینی نیز قابلیت خرید، فروش و معامله دارد. تفاوت اصلی در این است که اتریوم توکن‌هایی برای دارایی ایجاد می‌کند، در حالی که Ordinals دارای شماره‌ های سریالی (شناسه) اختصاص‌یافته به ساتوشی‌ها (کوچک‌ترین واحد بیت‌کوین) هستند.

پیشنهاد مطالعه: ارز میگ میگ چیست؟

بلاک‌ چین و قابلیت تعویض‌ پذیری

مانند پول فیزیکی، رمزارزها از نظر مالی قابلیت تعویض‌ پذیری دارند. به این معنا که می‌توان آن‌ها را به راحتی به یکدیگر معامله یا مبادله کرد. برای نمونه، یک بیت‌کوین در یک صرافی همیشه از نظر ارزش برابر با یک بیت‌کوین دیگر است، همان‌طور که هر اسکناس یک دلاری ارزش ضمنی یک دلار دارد. این ویژگی تعویض‌پذیری، رمزارزها را به عنوان واسطه‌ای مطمئن برای تراکنش‌های دیجیتال در اقتصاد مدرن مناسب می‌سازد.

به همین دلیل، NFT ها با منحصر به فرد کردن هر توکن و غیرقابل جایگزین کردن آن، دیدگاه کلی رمزارزها را دگرگون می‌کنند. به طوری که هیچ توکن غیرقابل تعویضی نمی‌تواند با توکن دیگری برابر تلقی شود. این توکن‌ها به عنوان بازنمایی دیجیتال دارایی‌ها عمل می‌کنند و به دلیل داشتن هویت منحصربه‌فرد و غیرقابل انتقال، اغلب با گذرنامه‌های دیجیتال تشبیه می‌شوند تا تمایز میان آن‌ ها و سایر توکن‌ ها برقرار گردد. افزون بر این، قابلیت گسترش NFT ها به این معناست که می‌توان آن‌ها را ترکیب کرد تا توکن جدید و منحصر به فردی ایجاد شود، فرآیندی که در صنعت رمزارز به آن «تولید مثل» گفته می‌شود.

نمونه‌هایی از NFT ها

شاید شناخته‌ شده‌ ترین کاربرد NFTها، پروژه کریپتوکیتیز باشد. این پروژه در نوامبر ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد و در آن گربه‌ های دیجیتال با شناسه‌های یکتا در بلاک‌ چین اتریوم ایجاد گردیدند. هر کدام از این گربه‌ها منحصر به فرد بوده و قیمت متفاوتی دارند. علاوه بر این، این گربه‌ها قابلیت «تولید مثل» با یکدیگر را دارند. به گونه‌ای که فرزندان جدیدی با ویژگی‌ها و ارزش‌های متفاوت نسبت به والدینشان به وجود می‌آیند. در عرض چند هفته پس از رونمایی، کریپتوکیتیز موفق به جذب هوادارانی شد که میلیون‌ها اتر صرف خرید، تغذیه و نگهداری آن‌ها نمودند. در ابتدا بازار NFTها عمدتاً حول محور هنر دیجیتال و آثار کلکسیونی متمرکز بود، اما به مرور زمان زمینه‌های کاربردی آن‌ها گسترش یافت. برای نمونه، بازار محبوب NFT به نام OpenSea شامل دسته‌بندی‌های متنوعی است:

• عکاسی: عکاسان می‌توانند آثار خود را توکنیزه کرده و مالکیت کامل یا جزئی آن‌ها را عرضه کنند. به عنوان مثال، کاربری به نام erubes1 در OpenSea مجموعه‌ای به نام "Ocean Intersection" دارد که شامل تصاویر زیبا از اقیانوس و موج‌سواری بوده و چندین بار به فروش رسیده است.

• ورزشی: مجموعه‌هایی از هنر دیجیتال بر پایه چهره‌ها و شخصیت‌های دنیای ورزش و مشاهیر.

• کارت‌های بازی: کارت‌های دیجیتال توکنیزه شده که برخی به عنوان آثار کلکسیونی جمع‌آوری می‌شوند و برخی دیگر در بازی‌های ویدیویی قابل معامله هستند.

• کاربردی: NFTهایی که می‌توانند نماد عضویت یا دسترسی به امتیازات و منافع ویژه باشند.

• جهان‌های مجازی: NFTهای مربوط به جهان‌های مجازی که مالکیت اشیایی از پوشاک آواتار تا املاک دیجیتال را به کاربران اعطا می‌کنند.

• هنر: دسته‌ای جامع از NFTها که شامل سبک‌های مختلف هنری از هنر پیکسلی تا آثار انتزاعی می‌شود.

• کلکسیونی: نمونه‌هایی مانند Bored Ape Yacht Club، Crypto Punks و Pudgy Panda از این دسته به شمار می‌آیند.

• نام‌های دامنه: NFTهایی که مالکیت نام دامنه‌های وب‌سایت‌ها را نشان می‌دهند.

• موسیقی: هنرمندان می‌توانند آثار موسیقایی خود را توکنیزه کنند و حقوقی را به خریداران واگذار نمایند که مطابق نظر هنرمند تعیین شده است.

سایر کاربردهای NFT ها

با پیشرفت فناوری زیربنایی و توسعه مفهوم NFT، این توکن‌ ها می‌توانند کاربردهای متعددی فراتر از هنر دیجیتال و ویدئوها داشته باشند. به عنوان مثال، یک مدرسه می‌تواند برای دانشجویانی که مدرک تحصیلی کسب کرده‌اند، NFT صادر کند تا کارفرمایان به سادگی بتوانند تحصیلات متقاضیان را تأیید کنند. یا یک سالن برگزاری رویداد می‌تواند از NFT ها برای فروش و پیگیری بلیط‌های رویداد استفاده کند که این امر می‌تواند به کاهش تقلب‌های مرتبط با فروش مجدد بلیط‌ها منجر شود. با بلوغ بازار NFT و امکان‌پذیر ساختن مدل‌های کسب و کار نوآورانه، این توکن‌ها می‌توانند به ابزاری ارزشمند برای افزایش کارایی و دسترسی در تأیید اصالت دارایی‌ها تبدیل شوند.

پیشنهاد مطالعه: NFT فشرده (cNFT) چیست

مزایای NFT ها

یکی از برجسته‌ترین مزایای NFTها، افزایش کارایی بازار است. تبدیل یک دارایی فیزیکی به توکن دیجیتال می‌تواند فرایندهای فروش را ساده کرده و واسطه‌ها را حذف کند. به عنوان مثال، NFTهایی که نماینده آثار هنری دیجیتال یا فیزیکی هستند، نیاز به حضور نمایندگان فروش را از بین می‌برند و امکان برقراری ارتباط مستقیم میان فروشنده و مخاطبان هدف را فراهم می‌آورند (البته به شرطی که هنرمندان بتوانند NFTهای خود را به طور امن میزبانی کنند).

سرمایه‌گذاری

NFTها همچنین می‌توانند روند سرمایه‌گذاری را تسهیل کنند. برای نمونه، شرکت مشاوره‌ای Ernst & Young یک راه‌حل مبتنی بر NFT برای یکی از سرمایه‌گذاران شراب‌های ممتاز خود ارائه داد؛ این راهکار شامل نگهداری شراب در محیطی امن و استفاده از NFTها برای تضمین اصالت و سابقه محصول بود.

املاک و مستغلات

دارایی‌های واقعی مانند املاک نیز قابلیت توکنیزه شدن را دارند؛ یک ملک می‌تواند به بخش‌های مختلفی تقسیم شود که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. برای مثال، یک بخش ممکن است در کنار دریاچه واقع شده باشد در حالی که بخش دیگر نزدیک به جنگل قرار دارد. بسته به خصوصیات هر قسمت، هر قطعه زمین می‌تواند یکتا بوده، قیمت متفاوتی داشته و توسط یک NFT مشخص شود. این رویکرد می‌تواند معاملات پیچیده و اداری املاک را با درج اطلاعات مربوط در متادیتای یک NFT منحصر به فرد مربوط به آن بخش خاص، ساده‌تر کند.

مالکیت در کسب و کار

همچنین NFTها می‌توانند نمایانگر مالکیت در یک کسب و کار باشند، همانند سهام. در حال حاضر، مالکیت سهام از طریق دفاتر حسابداری که شامل اطلاعاتی مانند نام سهامدار، تاریخ صدور، شماره گواهی و تعداد سهام است، پیگیری می‌شود. از آنجا که بلاک‌چین به عنوان یک دفتر کل توزیع‌شده و امن عمل می‌کند، صدور NFT به عنوان نماینده سهام همان هدف را دنبال می‌کند. مزیت اصلی استفاده از NFTها و بلاک‌چین به جای دفاتر حسابداری سنتی، این است که قراردادهای هوشمند می‌توانند انتقال مالکیت را به‌صورت خودکار مدیریت کنند؛ به گونه‌ای که پس از فروش یک سهم NFT، بلاک‌چین بقیه کارها را به عهده بگیرد.

امنیت

توکن‌های غیرقابل تعویض در حوزه امنیت هویت کاربردهای فراوانی دارند. برای مثال، اطلاعات شخصی که بر روی یک بلاک‌چین تغییرناپذیر ذخیره شده‌اند، بدون داشتن کلیدهای دسترسی، در دسترس، قابل سرقت یا استفاده برای افراد دیگر نخواهند بود. علاوه بر این، NFT ها می‌توانند با تقسیم مالکیت دارایی‌های فیزیکی به بخش‌های کوچک‌تر، سرمایه‌گذاری را دموکراتیک کنند. به این معنا که یک نقاشی، لزوماً نباید تنها یک مالک داشته باشد. توکنیزه شدن امکان خرید سهمی از آن را توسط افراد متعدد فراهم می‌آورد و مالکیت بخشی از اثر فیزیکی به خریدار منتقل می‌شود.

نگرانی‌ها در مورد توکن‌ های غیرقابل تعویض

با وجود اینکه NFTها برای خالقان، مالکان، سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان مزایای متعددی به همراه دارند، چند نکته مهم وجود دارد که اگر به سرمایه‌گذاری یا مینت کردن NFTها فکر می‌کنید، باید مد نظر قرار دهید. توکن‌ها مالکیت را از طریق متادیتاهای هش‌شده و جفت کلیدهای مرتبط تولید شده در کیف پول شما نشان می‌دهند. اما تصویر، ویدئو، موسیقی یا هر مورد دیجیتال دیگری که به توکن تبدیل شده باشد، به راحتی می‌تواند توسط روش‌های مختلف بدون کسب اجازه شما کپی و منتشر شود. به عنوان مثال، ذخیره یک تصویر با راست‌ کلیک روی آن بسیار ساده است. کسی که چنین کاری انجام می‌دهد، در واقع دارایی دیجیتال توکنیزه‌ شده را به سرقت می‌برد چرا که مالکیت آن ثبت شده است. با این حال، پیگیری و پیگرد قانونی چنین اقداماتی بر عهده مالک اثر است.

همچنین، NFTها از نظر نقدینگی محدودیت‌های ویژه‌ای دارند. به دلیل اینکه بسیار خاص و منحصر به فرد هستند، مخاطب آن‌ها بیشتر شامل کلکسیونرها یا خریدارانی می‌شود که به آن نوع دارایی علاقه‌مندند. در نتیجه، اگر شما یک NFT را در اختیار داشته باشید که دیگر مورد علاقه‌تان نیست، پیدا کردن خریدار برای آن در صورتی که از محبوبیت خارج شده باشد، می‌تواند بسیار دشوار باشد.

زباله‌های الکترونیکی ناشی از استفاده از سخت‌افزارهای تخصصی قدیمی یا معیوب مورد نیاز برای اجرای بازار NFTها، چالشی دیگر محسوب می‌شود. این دستگاه‌ها ممکن است حاوی موادی مانند جیوه، سرب و کادمیوم باشند که در صورت نشت، باعث انتشار سموم و گازهای گلخانه‌ای به محیط زیست می‌شوند.

NFTها دارایی‌هایی با نوسان شدید و ماهیت سفته‌ بازانه هستند. برخی سرمایه‌ گذاران از طریق خرید و فروش NFTها به سودهای قابل‌توجهی دست یافته‌اند، در حالی که برخی دیگر مبالغ زیادی را صرف دارایی‌های دیجیتالی بی‌ارزش کرده‌اند. به طور کلی، ارزش NFTها مانند رمزارزها دچار نوسان‌ های شدید می‌شود. برخلاف دارایی‌ هایی که ارزش آن‌ها به کالاهای ملموسی مانند طلا یا دلار آمریکا گره خورده است، ارزش NFTها به طور کامل بر اساس حدس و گمان بازار و میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. علاوه بر این، ارزیابی ارزش NFT ها دشوار است، زیرا استاندارد مشخصی برای مقایسه آن‌ها وجود ندارد. این عدم شفافیت می‌تواند باعث ایجاد بازارهای پرریسک و غیرقابل پیش‌ بینی شود.

پیشنهاد مطالعه: بازار nft چیست

چگونگی کسب درآمد از NFT

این موضوع کاملاً به نوع دارایی نمایندگی‌شده توسط NFT بستگی دارد. اگر توکن مربوط به املاک دیجیتالی یا فیزیکی باشد، ارزش فروش آن مستقیماً با ارزش بازار ملک همخوانی دارد و در صورتی که ملک افزایش ارزش یافته باشد، فروشنده سود مناسبی کسب می‌کند. از سوی دیگر، اگر NFT تصویری از میمونی با کلاه باشد، سود آن با افزایش قیمت توکن نسبت به آخرین خرید تعیین می‌شود. به عبارتی، هرگونه افزایش قیمت، به نفع فروشنده خواهد بود.

استانداردهای توکن برای ایجاد و مبادله NFTها

اتریوم به عنوان شبکه اصلی بلاک‌ چین برای NFT ها مطرح است. به ویژه به دلیل استانداردهای توکنیزه‌ای که به کاربران اجازه می‌دهد اپلیکیشن‌های خود را بسازند. استانداردهای توکن، مشخصات سطح برنامه‌ای هستند که نحوه عملکرد یک توکن دیجیتال را تعیین می‌کنند، تعامل بین برنامه‌ها و قراردادهای هوشمند را ممکن می‌سازند و قواعد بنیادی دارایی را تعریف می‌کنند. هر کس می‌تواند استاندارد توکن ایجاد کند، اما این استانداردها باید توسط جامعه توسعه‌ دهندگان بلاک‌چین بازبینی و تأیید شوند.

دو استاندارد توکن محبوب عبارتند از:

• ERC-721: ایجاد شده در سال ۲۰۱۷، این استاندارد رابطی استاندارد برای NFTها فراهم می‌کند که امکان انتقال آن‌ها بین حساب‌ها و معامله با ارزهای دیگر را مهیا می‌سازد.

• ERC-1155: ارائه شده در سال ۲۰۱۸، این استاندارد رابطی برای قراردادهای هوشمند فراهم می‌کند که قادر است چندین نوع توکن را در یک قرارداد مدیریت کند. این استاندارد کارایی بیشتری دارد، خطاهای پیاده‌سازی را بهتر اصلاح می‌کند و می‌تواند اعتبار تراکنش‌ها را تأیید نماید.

نتیجه‌گیری

توکن‌های غیرقابل تعویض تحولی در مفهوم رمزارزها به حساب می‌آیند. سیستم‌های مالی مدرن شامل زیرساخت‌های پیشرفته‌ای مانند معاملات و سیستم‌های وام‌دهی برای انواع دارایی‌ها، از املاک و مستغلات گرفته تا قراردادهای وام‌دهی و آثار هنری، هستند. با امکان‌پذیر ساختن بازنمایی دیجیتالی دارایی‌ها، NFTها قدمی مؤثر در نوآوری و بازآفرینی این ساختارها محسوب می‌شوند. بدون شک، ایده نمایش دیجیتال دارایی‌های فیزیکی و استفاده از شناسه‌های یکتای منحصربه‌فرد چیز جدیدی نیست. اما ترکیب این مفاهیم با مزایای بلاک‌چین تغییرناپذیر همراه با قراردادهای هوشمند و سیستم‌های اتوماتیک، آن‌ها را به نیرویی قدرتمند برای تحول در صنایع مختلف تبدیل کرده است.